Film nawiązuje do powieści Emila Zegadłowicza „Zmory” wydanej w 1935 roku. Tytułowe zmory są nieodłączną częścią dojrzewania głównego bohatera, Mikołaja Srebrnego (Piotr Łysak). Chłopiec, zwany pieszczotliwie Mikiem, mieszka ze swym ojcem w okolicach galicyjskiego miasteczka Wołkowice. Rozpoczyna naukę w gimnazjum, gdzie po raz pierwszy musi stawić czoła życiowym wyzwaniom. Nauczyciele, na czele z łacinnikiem Pataszyckim, znęcają się psychicznie i fizycznie nad uczniami. Mik, wrażliwy i osamotniony, sprzeciwia się na każdym kroku swym wychowawcom. Historia Mikołaja ukazana jest w ciągu luźnych epizodów.